seyir-i-alem: * Eshâb-ı kiram arasındaki ayrılıklar ictihad ayrılığıdır

13 Aralık 2017 Çarşamba

* Eshâb-ı kiram arasındaki ayrılıklar ictihad ayrılığıdır

14 Aralık 2017, Perşembe

Eshâb-ı kiram arasındaki ayrılıklar ictihad ayrılığıdır

Sual: Eshâb-ı kiram arasındaki ayrılıklar hangi sebepten olmuştur?

Cevap: İmam-ı Rabbani hazretleri Mektûbât kitabının birinci cildi 266. mektupta buyuruyor ki: Eshâb-ı kiram "aleyhimürrıdvân" arasındaki muharebelerin, ayrılıkların, iyi sebeplerden ileri geldiğine, dünya nimetleri için, nefsin arzuları için olmadığına inanmak lâzımdır. Sa'deddîn-i Teftâzânî, hazret-i Ali'yi "radıyallahü anh" aşırı sevenlerden olduğu hâlde, diyor ki: (Onların ayrılıkları ve muharebeleri hilâfet için değildi. İctihadda yanılmaktan ileri gelmişti). [Fâtih sultan Muhammed hân devri âlimlerinden Ahmed-i Hayâlî hazretleri, Ömer Nesefînin (Akâid-i Nesefî) kitabına, Sa'deddîn-i Teftâzânînin yaptığı büyük şerhe, ayrıca çok kıymetli bir haşiye yazmıştır.] Hayâlî, bu haşiyesinde diyor ki: (Hazret-i Muaviye "radıyallahü anh" ve onunla beraber olanlar, hazret-i Ali'ye "radıyallahü anh" uymadı. Bununla beraber onun, o zamanda bulunanların en üstünü olduğunu ve halifelik onun hakkı olduğunu biliyor ve söylüyorlardı. Hazret-i Osman'ı "radıyallahü anh" şehit edenleri yakalayarak cezalarını vermediği için, isyan etmişlerdi). Karamânî haşiyesinde, [yani (Şerh-ı akâid) kitabı kenarlarına yaptığı açıklamalarda] diyor ki, imâm-ı Alî "kerremallahü vecheh" buyurdu ki: (Kardeşlerimiz bizi dinlemedi. Onlar kâfir değildir. Günaha da girmediler. Çünkü dinden, İslâmiyetten anladıklarını yapıyorlar.) İctihadda yanılmak kabahat olmadığı ve bir şey söylenmeyeceği şüphesizdir. Sahâbe-i kiramın, Peygamberimizin "sallallahü aleyhi ve sellem" sohbetinde, dersinde yetiştiklerini düşünerek, hepsini iyi bilmemiz ve hepsine hürmet göstermemiz lâzımdır. Peygamberimizi "sallallahü aleyhi ve sellem" sevdiğimiz için, hepsini sevmeliyiz! Zira, (Onları seven, beni sevdiği için sever ve onlara düşmanlık eden, bana düşman olduğu için eder) buyurulmuştur. Yani Eshâbıma "radıyallahü anhüm" olan sevgi, bana olan sevgidir ve onlara olan düşmanlık, bana düşmanlıktır. Ali "radıyallahü anh" ile muharebe eden Eshâb-ı kiramın bize hiçbir yakınlığı ve hiçbir tanışıklığımız yok. Hata bu muharebeleri bizi üzüyor, incitiyor. Fakat, Peygamberimizin "sallallahü aleyhi ve sellem" Eshâbı oldukları için, onları sevmekle emir olunduk. Her birini incitmekten, onlara düşmanlık etmekten men olunduk. O hâlde, hepsini sevmeğe mecburuz. Onları, Peygamberimizi "sallallahü aleyhi ve sellem" sevdiğimiz için severiz. Onlara düşmanlıktan ve eziyet etmekten kaçınırız. Çünkü onların incitilmesi ve düşmanlığı, Peygamber "sallallahü aleyhi ve sellem" efendimize gider. Yalnız haklı olanı ve yanılanı söyleriz. Yani, hazret-i Emîr "radıyallahü anh", haklı idi. Ona karşı gelenler, hata etmiş idi. Bundan fazla bir şey söylemek, doğru değildir. (Mektûbât Tercemesi s. 377)