seyir-i-alem: * Fakirdeki alacağını vereceği zekâta saymak

8 Ağustos 2017 Salı

* Fakirdeki alacağını vereceği zekâta saymak

9 Ağustos 2017, Çarşamba

Fakirdeki alacağını vereceği zekâta saymak

Sual: Fakirde alacağı olan bunu zekâta saymak için nasıl bir yol izlemelidir? Zekâtı altınla devir yaptıktan sonra fakirlere ve hayır kurumlarına kağıt para olarak vermek caiz midir?

Cevap: Hanefi mezhebindeki büyük âlimlerden İbni Nüceym Zeynül-Âbidîn-i Mısrî, (Eşbâh) kitabının son kısmında buyuruyor ki, (Elindeki malın zekâtını ayrıca vermeyip, fakirdeki alacağını buna karşılık yapmak isteyen kimse, fakire zekâtını altın olarak verip, sonra borcu için bunu tekrar geri alır. Çünkü, ayn olan (belli, mevcut, hazır olan) malın zekâtı, deyn olan (başkasında olan, hazır ve mevcut olmayan) maldan verilmez. Bunun gibi, bir fakirdeki alacak veya bunun bir kısmı başkasındaki alacağın zekâtı olmaz. Bir zengin, bir fakirde olan alacağını, ona vereceği zekât yerine sayamaz. Yani fakir, borcunu ödemiş olmaz ve zengin, bu fakire o kadar zekât vermiş olmaz. Zenginin bu kadar zekâtı fakire teslim etmesi, fakirin de bu aldığı zekâtı zengine geri vererek borcunu ödemesi lâzımdır. Fakir, aldığı zekâtı geri vermezse, zengin bundan zor ile alır. Zor ile alamazsa, mahkeme vâsıtası ile alır. Yahut, borçlu, zekâtını almak ve bunu alacaklısına vererek borcunu ödemek için, zenginin gösterdiği birini vekil yapar. Vekil, zekâtı alınca, fakirin mülkü olur. Bununla fakirin zengine olan borcunu öder. Fakirin başkasına da borcu varsa, zengin verdiği zekât ile, onun borcunun ödenmesinden korkuyorsa, fakir aldığı zekâtı zengine hediye ederek geri verir. Zengin hediyeyi alınca, alacağını borçlusuna helal eder, bağışlar.) (Fetâvâ-ı Hindiyye)nin altıncı, yani son cildinde de bunlar yazılıdır. Yahut, (Fakir başka birinden, zengine olan borcu kadar altın ödünç alıp, bunu zengine hediye eder. Zengin, bunu zekâtı niyeti ile fakire geri verir. Sonra, alacağını fakire helal eder.) Kağıt parasının zekâtını kağıt para olarak dağıtmak isteyen zengin de böyle yapar. Bunun için, bir tanıdığından, dağıtacağı kağıt liraların karşılığı kadar altın ödünç alıp, bunları tanıdığı ve güvendiği bir fakire zekât niyeti ile verir. Fakir teslim aldıktan sonra zengine hediye ederek geri verir. Sonra zengin dağıtacağı kağıt parasının bir kısmını bu fakire hediye eder. Geri kalanı dilediği hayır ve hasenata sarf eder. Fakat, fakirden veya vekilinden altınları geri aldıktan sonra, zekât verilmiş oldu diyerek fakirlere, İslâma hizmet eden yerlere kağıt para vermemek, böylece İslâmiyete uymaktan kaçmak için hîle-i şer'ıyye yapmak haramdır. Büyük günahtır. (İslâm Âhlâkı s. 537)