seyir-i-alem: * Kul hakkı olan günahlar ve tevbesi

4 Ekim 2018 Perşembe

* Kul hakkı olan günahlar ve tevbesi

6 Ekim 2018, Cumartesi

Kul hakkı olan günahlar ve tevbesi

Sual: Kul hakkı kaç türlü olur, neler kul hakkına girer, tevbesi nasıl yapılır?

Cevap: Kul hakkı beş türlüdür: Mâlî, nefsî, ırzî, mahremî ve dini. Sirkat, gasp, aldatmak ile ve yalan söylemekle mal satmak, kalp akça vermek, başkasının malına ziyan vermek, yalancı şahitlikle veya zalime haber vermekle veya rüşvet vermekle, malına zarar vermek, mâlî olan kul haklarıdır. Bir kuruş, bir habbe mal için tevbe etmek ve sahibi ile helalleşmek lâzımdır. Mâlî haklar için, çocukların da helallaşması, ödemeleri lâzımdır. Dünyada helallaşmazsa, ahirette sevabları ona verilerek helallaştırılacaktır. Mal sahibi ölmüş ise, vârisine ödenir. Vârisi yoksa veya mal sahibi bilinmiyorsa, fakire hediye olarak verilip, sevabı sahibine gönderilir. Salih olan Müslüman fakir yoksa, İslâmiyete ve Müslümanlara hizmet eden hayır cemiyetlerine, vakıflara verilir. Kendi salih akrabasına, fakir olan analarına, babalarına, çocuklarına hediye olarak vermesi de, câiz olur. Fakire, hediye diyerek verilen şey, sadaka olur. Sadaka sevabı hâsıl olur. Bunları yapmak imkânını bulamazsa, mal sahibinin ve kendisinin affolunmaları için dua eder. Kâfirin hakkı için de, onunla helallaşmak lâzımdır. Gönlü alınmazsa, ahirette affolunması, çok güç olacaktır.

Nefsî, yani hayati günah, adam öldürmek, bir uzvunu telef etmektir. Önce tevbe etmek, sonra kendini onun Velisine teslim etmek lâzımdır. Velisi isterse affeder. İsterse mal karşılığı sulh yapar. İsterse, mahkemeye verip, hâkimden cezalandırılmasını ister. Kendisinin karşılık yapması, câiz değildir. [İslâmiyette kan davası yoktur.] Irza dokunan kul hakkı, gıybet, iftira, alay, sövmek gibi şeylerdir. Tevbe etmek ve helallaşmak lâzımdır. Bunlarda varisle helallaşmak olmaz.

Mahremî olan hak, başkasının zevcesine, çocuğuna, hıyanet etmektir. Tevbe ve istiğfar eder. Fitne çıkmak ihtimali yoksa, sahibi ile helallaşır. İhtimali varsa helallaşmak yerine, ona dua eder ve onun için sadaka verir. Dini hak, akrabasına ve emri altında olanlara din bilgisi vermeği terk etmektir. Bunların ve bütün insanların din bilgisi öğrenmelerine ve ibadet yapmalarına mani olmaktır ve başkasına kâfir, fasık demektir. Helallaşırken günahı bildirmeyip, bendeki haklarını affet demek, câizdir. Fakir olan borçluyu affetmek çok sevabdır. (İslâm Ahlâkı s. 121)