seyir-i-alem: * Ödünç alıp vermekte fâiz

29 Ekim 2016 Cumartesi

* Ödünç alıp vermekte fâiz

31 Ekim 2016, Pazartesi

Ödünç alıp vermekte fâiz

Sual: Ödünç alıp vermekte fâiz nasıl olur? Yalnız fazlalık alınan mı yoksa ödünç verilen ve alınanın hepsi mi haram olur?

Cevap: İmam-ı Rabbânî Ahmed-i Fârûkî Serhendî "kuddise sirruh" birinci cildin, yüzikinci mektubunda buyuruyor ki: (Daha fazlasını ödemesi şartı ile ödünç vermek fâizdir. Yani böyle olan sözleşme haramdır. Haram anlaşma ile ele geçen malın hepsi haram olur. Mesela, oniki kile ödemesi şartı ile, on kile buğday ödünç verilse, alınan oniki kilenin hepsi haram olur. [Fazla olan iki kilesi kul hakkı olduğu için geri vermesi vacib olur. On kilesi haram olduğu için sadaka vermesi lâzımdır.] Fâiz ile ödünç vermek ve almak haram olduğu, Kur'ân-ı kerimde açıkça bildirilmiştir. İhtiyacı olanın da, olmayanın da, fâizle ödünç alması haramdır. İhtiyacı olana fâiz haram olmaz demek, Kur'ân-ı kerimin emrini değiştirmek olur. Buradaki ihtiyaç kelimesine, zaruret ve ölüm tehlikesi manasını vermek lâzımdır. Böylece, Mâide sûresinin, (Ölüme sebep olan sıkışık hâle düşen) mealindeki dördüncü âyetinin izninden istifade edilmiş olur. Çünkü, bu âyet-i kerime haramdan af olunabilecek özrü beyan buyurmaktadır. Fâiz ile ödünç almak için her ihtiyaç özür olsaydı, fâizin haram edilmesine sebep kalmazdı. Çünkü, fâiz ödemeği ancak ihtiyacı olan kabul eder. İhtiyacı olmayan kimse, açıktan para vermek istemez. Allahü teâlânın bu yasak emri, yersiz, lüzumsuz olurdu. Allahü teâlânın kitabına, böyle iftira edilemez. Abes, yersiz bir şey bulunması düşünülemez. Her ihtiyacı olanın fâiz ile para alması caiz diye bir ân düşünsek, ihtiyaç da, bir nevi zarurettir. Zaruretin dereceleri vardır. Ziyafet vermek için, fâiz ile para almak ihtiyaç değildir. Meyyitin bıraktığı malda meyyitin ihtiyacı, kefen ve cenaze masrafı olduğu, kitaplarda bildiriliyor. Onun ruhu için ziyafet vermeğe ihtiyaç denilmemiştir. Meyyit, sadakanın sevabına, herkesten çok muhtaç olduğu hâlde, onun ruhu için yemek [helva] dağıtılmasını İslâmiyet emretmemiştir. O hâlde, bunları yapmak, fâizle para almak için ihtiyaç, özür olur mu? Ölünün ihtiyacı kabul edilse bile, fâizle alınan para ile pişen yemekleri yemek helal olur mu? Çoluk çocuğun çok olması, erkeğin askerde bulunması, özür, ihtiyaç sanılarak, fâizle para almak caiz ve helal olur demek, bir Müslümana yakışmaz. Böyle belâya yakalanmış olanlara, emr-i ma'rûf ve nehy-i münker yaparak, doğru yolu göstermek lâzımdır. Bir Müslüman, nasıl olur da, böyle haram işi yapabilir? (Tam İlmihal s. 852)