seyir-i-alem: * Ismarlama yaptırmak (İstisnâ)

10 Ekim 2016 Pazartesi

* Ismarlama yaptırmak (İstisnâ)

12 Ekim 2016, Çarşamba

Ismarlama yaptırmak (İstisnâ)

Sual: Ismarlama yaptırmak ne demektir ve nasıl yapılır?

Cevap: (Ismarlama yaptırmak), bir sanat sahibine, bir şey tarif ederek, yaptırmaktır. Malzeme sanat sahibine ait olur. Malzemeyi müşteri verirse, işçilik olur. Başkasının yaptığı şeyi verip, müşteri kabul ederse, sahih olur. İşin bitme zamanını tayin etmek şart değildir. Bir aydan fazla müddet şart olunursa, Selem olur. Ayakkabı, elbise, kayık, dolap, madenî eşya ve bina gibi ısmarlamak âdet olan şeylerde, zaman söylenmezse veya bir aydan az söylenirse, istisnâ sahih olur. Âdet olmayan şeylerde bir aydan çok zaman söylenirse, Selem olur. Selemde zaman söylenmezse, akit fasit olur. İstisnâda parayı peşin vermek caiz olduğu gibi, belli olmayan zamanlarda taksitlerle ödemek de şart edilebilir. Belli zamanda ödenmesi şart edilirse, Selem olur. Müşteri, yapılan şeyi görüp beğenmezse vazgeçebilir. Selem olduğu zaman, iki taraf da muhayyer olamaz. İnşaata başlamadan evvel ikisi de vazgeçebilirler. Başladıktan sonra, sanat sahibi yine vazgeçebilir. Müşteriye gösterdikten sonra vazgeçemez. Müşteri görünce, tarife uygun bulmazsa, ret edebilir. (Bahr-ür-râık) sahibi "rahmetullahi teâlâ aleyh" diyor ki, (Dülgere, bana bir ev yap dese ve evsafını bildirse ve bir mukavvimin tespit edeceği piyasa değerine göre kıymetini veririm dese, sanat sahibi bu değerden daha fazla para istese, binayı teslim etmesi ve piyasa değerini kabul etmesi lâzım olur). [Görülüyor ki, istisnâ sözleşmesi yapılırken, fiyatın tayin edilmesi şart değildir. Tayin edilmiş ise, sanat sahibinin, sonradan fazla para istemesi, caiz ise de, müşteri bunu kabul etmezse, ehl-i vukufun tespit edeceği piyasa değerinde anlaşmaları lâzım olur.] İki taraftan biri ölürse, istisnâ bâtıl olur. Yani yok sayılır. Kira dahi, bunun gibi bâtıl olur. (Tam İlmihal s. 822)