seyir-i-alem: * Allahü teâlâ, hiçbir şey ile ittihat etmez, birleşmez

23 Nisan 2020 Perşembe

* Allahü teâlâ, hiçbir şey ile ittihat etmez, birleşmez

23 Nisan 2020, Perşembe

Allahü teâlâ, hiçbir şey ile ittihat etmez, birleşmez

Sual: (Allahü teâlâ, hiçbir şeye hulûl etmez. Hiçbir cisim içine işlemez. Hiçbir şey Ona hulûl etmez. Fakat, Allahü teâlâ, her şeyi ihata etmiş, kaplamıştır ve her şeye yakındır ve her şeyle beraberdir.) buyruluyor. Bunlar ne demektir ve nasıl anlamak gerekir?

Cevap: İmam-ı Rabbani hazretleri Mektûbât kitabının birinci cild 266. mektupta buyuruyor ki: Allahü teâlâ, hiçbir şeye hulûl etmez. Hiçbir cisim içine işlemez. Hiçbir şey Ona hulûl etmez. Fakat, Allahü teâlâ, her şeyi ihata etmiş, kaplamıştır ve her şeye yakındır ve her şeyle beraberdir. Fakat, bizim alıştığımız ve anladığımız ihata, kurb ve maiyet gibi değildir. Bunlar, Ona lâyık değildir. Evliyanın keşif ile, müşahede ile anladığı, ihata, kurb ve maiyet de, Ona lâyık değildir. Zira, zavallı mahlûkların hiçbiri, Onu ve sıfatlarını ve fiillerini anlayamaz, bilemez. Anlamadan inanmak lâzımdır. Allahü teâlânın, her şeyi ihata ettiğine ve her şeye yakın olduğuna ve her şey ile beraber olduğuna inanırız. Fakat, bu ihata, kurb ve maiyetin, ne demek olduğunu bilemeyiz. (İlmi ihata etmiştir, ilmi yakındır) demek, Kur’ân-ı kerimin açık olan manasını çevirmek demektir. Biz, böyle manalar vermeği doğru bulmuyoruz.

Allahü teâlâ, hiçbir şey ile ittihat etmez, birleşmez. Hiçbir şey de, Onunla birleşmez. Tasavvuf büyüklerinden, ittihat manası anlaşılan sözler çıkmış ise de, onlar, başka şey demek istemiştir. Meselâ, (Fakirlik tamam olunca, Allahü teâlâdır) sözleri ile, (Her şey yoktur, ancak Allahü teâlâ vardır) demek istiyorlar. Yoksa, o fakir, Allahü teâlâ ile birleşir, demek istemiyorlar. Bunu demek, kâfirlik, zındıklık olur. Allahü teâlâ, zalimlerin, kâfirlerin sandığı gibi değildir. Üstadım buyurmuştu ki: Hallâc-i Mensûrun, (Ben Hakkım) sözünün manası, (Ben yokum, yalnız Allahü teâlâ vardır) demektir. [İslâmiyete uyanların böyle sözlerine hüsn-i zan olunur. Tevil edilir.]

Allahü teâlânın zâtında, sıfatlarında ve fillerinde değişiklik olmaz. Hareketlerin, işlerin olması ile, her şeyi yaratması ile, Onun zâtında, sıfatlarında ve fillerinde değişiklik olmuyor. Vahdet-i vücûd var diyenler, (Tenezzülât-i hams) yani Allahü teâlânın, bu mevcudatı var etmesi, beş derecede olmuştur demeleri, Onda değişiklik yapacak manada değildir. Bu mana ile söyleyen kâfir olur, yoldan çıkar. Bu büyükler, Allahü teâlânın sıfatlarının zuhurunda, meydana çıkmalarında, beş derecenin aşağıya indiğini söylüyor ki, zâtında ve sıfatlarında ve fillerinde bir değişiklik olmuyor. (Mektûbât Tercemesi s. 354)